Μόνο δέος μπορεί να αισθανθεί κανείς διαβαίνοντας το οροπέδιο του Χάρου, εκεί ψηλά στον Πύργο της Κοτύλης, στον Γράμμο. Δέος, τόσο για την αστείρευτη ομορφιά της φύσης όσο και για μια ιστορία η οποία γράφτηκε με μελανά χρώματα, δεκάδες χρόνια νωρίτερα, σε μια Ελλάδα που μετρούσε πληγές και χαμένα παλικάρια στον απόηχο ενός σημαντικού πολέμου.
Η τεράστια χαράδρα του Χάρου, είναι μια σειρά εντυπωσιακών κατακόρυφων βράχων, ένα πραγματικό μνημείο της φύσης, ακριβώς επάνω από τα ερείπια της Παλιάς Κοτύλης. Οι τεράστιοι γκρεμοί με τα χαρακτηριστικά γκρίζα χρώματα των πετρωμάτων του Βοΐου, έχουν ύψος 300 μέτρα και πραγματικά σου κόβουν την ανάσα. Χαμηλότερα, η πλαγιά καλύπτεται από πυκνό δάσος γεμάτο οξιές και πεύκα που φτάνει μέχρι τα όρια του χωριού ενώ το υψόμετρο της φτάνει τα 1650 μ.
Ο τόπος πιθανόν ονομάστηκε έτσι, γιατί σε κάποιο σημείο το στενό μονοπάτι που ένωνε την περιοχή της Παλιάς και της Νέας Κοτύλης πάγωνε το χειμώνα και οι διαβάτες γλιστρούσαν, πέφτοντας στο κενό. Όμως υπάρχει και η άλλη εκδοχή, αυτή που στηρίχθηκε στα τρομερά γεγονότα του Εμφύλιου Πολέμου…
Μα μονάχα το λευκό μνημείο στην κορυφή του γκρεμού έχει απομείνει για να θυμίζει όλα όσα συνέβησαν τότε… τρεις μοναχικές ανάγλυφες μορφές ενόπλων με αγγελικές φτερούγες, που βούτηξαν στο κενό του “Χάρου” για να συναντήσουν τον δικό τους Παράδεισο…
Εμφύλιος πόλεμος, σκληρές μάχες Ελλήνων, λάσπες από αίμα και χώμα όπως χαρακτηριστικά μας λέει η κυρά Ντίνα (Κωνσταντινιά Καρυοφίλη), εκατοντάδες χαμένες ζωές παλικαριών… “Έρχονταν κατά κύματα οι στρατιώτες και τους θερίζαμε σαν στάχυα. Οι βόμβες των αεροπλάνων κομμάτιαζαν δίπλα μου τους δικούς μας και μας έστελναν και άλλους να τους αντικαταστήσουν. Κάπου – κάπου με τηλεβόες συνεννοούμασταν με τον “εχθρό” για να μαζέψουμε τους νεκρούς μας. Το χαράκωμα ήταν πνιγμένο στη λάσπη από “αίμα και χώματα”. Ήταν μια αλληλοσφαγή γενναίων παλικαριών. Έλληνες εναντίον Ελλήνων. Ο Χάρος εδώ έφαγε πολλά παλικάρια…”
Σε αυτό το σημείο μάλιστα έπεσαν οι πρώτες βόμβες ναπάλμ… Οι βόμβες βρίσκονταν σε πειραματικό στάδιο και είχαν δοκιμαστεί από τους Αμερικάνους εναντίων των Ιαπώνων. Μετά και τον ελληνικό εμφύλιο, χρησιμοποιήθηκαν εκτεταμένα σε δύο μεγάλους πολέμους, αυτόν της Κορέας και αυτόν στο Βιετνάμ.
Λίγα χιλιόμετρα κάτω από τους γκρεμούς στην τοποθεσία Λιβάδια, κοντά στην Παλιά Κοτύλη, λειτουργεί ως πύλη για το Γράμμο το Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης, όπου ο επισκέπτης μπορεί να μελετήσει την ιστορία και τη φύση της περιοχής, ενώ παρέχονται και υπηρεσίες ξενάγησης, διαμονής και εστίασης.
