Βορειοανατολικά της Κύθνου, στο βάθος ενός μεγάλου όρμου, υπάρχει ένας μικρός παραθαλάσσιος οικισμός όπου λόγω της ύπαρξης πόσιμου νερού καθώς και του φυσικού λιμανιού που διέθετε, κατοικείται από τα αρχαία χρόνια. Μάλιστα, τα νερά του λέγονταν ότι είχαν πολλές θεραπευτικές ιδιότητες, γι αυτό και τα Λουτρά έγιναν γνωστά από την αρχαιότητα για τις ιαματικές πηγές τους.
Οι πρώτοι που ανακάλυψαν τη χρησιμότητα των πηγών, κυρίως σε γυναικολογικές παθήσεις, ήταν οι Γερμανοί γιατροί και οι χημικοί που έφερε από τη Βαυαρία ο βασιλιάς Όθωνας προκειμένου η γυναίκα του, βασίλισσα Αμαλία, να γίνει μητέρα. Έτσι λοιπόν ξεκίνησε αμέσως η κατασκευή του συγκροτήματος των ιαματικών λουτρών πίσω ακριβώς από την παραλία, τα οποία ολοκληρώθηκαν το 1857. Στο Υδροθεραπευτήριο υπάρχουν ακόμα και σήμερα οι μαρμάρινοι λουτήρες που κατασκευάστηκαν προκειμένου να κάνει το μπάνιο του το βασιλικό ζεύγος, μιας και το νερό των πηγών θεωρήθηκε το ιδανικό για την υπογονιμότητα του ζεύγους.
Στις μέρες μας πρόκειται ίσως για τον πιο δημοφιλή προορισμό του νησιού, ο οποίος διατηρεί τα κυκλαδίτικα χαρακτηριστικά, καθώς το λευκό των σπιτιών με τα μπλε παράθυρα, κάνει την πιο όμορφη αντίθεση με το υπέροχο γαλανό χρώμα της θάλασσας.
Ο οικισμός είναι χτισμένος αμφιθεατρικά του λιμανιού και στο κέντρο του υπάρχει παραλία με λεπτό βότσαλο και άμμο, καθώς και αρκετά αρμυρίκια αλλά και μαγαζιά για καφέ, φαγητό και διασκέδαση, ενώ στα αριστερά της παραλίας η μαρίνα των Λουτρών φιλοξενεί όλων των ειδών τα σκάφη όλες τις εποχές του χρόνου.
Σήμα κατατεθέν των Λουτρών ο Δυτικοευρωπαϊκού στυλ πύργος στα δεξιά της παραλίας, αρχοντικό γνώστης οικογενείας του νησιού.
Πέντε μόλις χιλιόμετρα από τα Λουτρά, υπάρχει ένας ακόμα μικρός οικισμός με μεγάλη όμως ιστορία, αυτός της Αγίας Ειρήνης, που μπροστά του απλώνεται η πανέμορφη ομώνυμη παραλία του, ιδανική για οικογένειες με μικρά παιδιά, λόγω των ρηχών νερών της.
Στο μικρό λιμανάκι του οικισμού, αρκετά χρόνια πριν, γράφτηκε μια αιματηρή σελίδα της ιστορίας της Νεώτερης Ελλάδας, γνωστή ως “Κυθνιακά”.
Ήταν Ιανουάριος του 1862 όταν η συσσωρευμένη δυσαρέσκεια για τη βασιλεία του Όθωνα εκδηλώθηκε με αναταραχές σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, με αποτέλεσμα οι υπαίτιοι να συλληφθούν και να εξοριστούν στην Κύθνο. Όμως η προσπάθεια απελευθέρωσης τους από το πλοίο Καρτερία, οδηγεί σε συμπλοκή μιας και ο Όθωνας έχει ήδη πληροφορηθεί τα γεγονότα και έχει στείλει το ατμόπλοιο Αμαλία στο νησί. Παρόλο τον κανονιοβολισμό, το Καρτερία φτάνει στο λιμάνι της Αγίας Ειρήνης και οι επαναστάτες αποβιβάζονται, ενώ λίγο αργότερα αναγκάζονται μαχόμενοι να υποκύψουν. 8 συνολικά άτομα χάνουν τη ζωή τους στη μάχη, όμως η αρχή του τέλους της βασιλείας του Όθωνα έχει ήδη γραφτεί…
Στο προαύλιο της εκκλησίας της Αγίας Ειρήνης υπάρχουν τρεις αναμνηστικές πλάκες εις ανάμνηση αυτών των γεγονότων.
Γνωρίζετε το Δίαπλο; Το ελληνικό νησί των θαλασσοκοράκων
