Πλησίον των Ελληνοβουλγαρικών συνόρων, στα βόρεια της Ξάνθης, σε υψόμετρο μόλις 295 μέτρων, βρίσκεται ένα υπέροχο απομονωμένο χωριό το οποίο ανήκει στα μοναδικά Πομακοχώρια και φέρει την ονομασία Κοττάνη (γνωστό στα πομάκικα ως Τζουβάνσε).
Ο γραφικός οικισμός της Κοττάνης θεωρείται από τα πλέον απομακρυσμένα χωριά της ορεινής Ροδόπης. Στο σύνολό του αριθμεί λιγότερα από 30 σπίτια, με τα περισσότερα από αυτά να ξεπερνούν τα 200 ολόκληρα χρόνια, παρουσιάζοντας σκηνές που φέρνουν στο νου εικόνες μιας άλλης εποχής.
Εν έτη 1998, το χωριό συνδέθηκε οδικώς με την κοντινή Μέδουσα, ενώ έως τότε η επικοινωνία με τα υπόλοιπα χωριά των Πομάκων γίνονταν κατ’ αποκλειστικότητα μέσα από μονοπάτια, με την αγόγγυστη βοήθεια των αλόγων. Σήμερα, 24 ολόκληρα χρόνια μετά, το κομμάτι αυτό του δρόμου, το οποίο φτάνει τα 6 χιλιόμετρα, είναι ακόμα χωματόδρομος και μάλιστα με αρκετά δύσκολα σημεία.
Δείτε εδώ…. Λειβαδίτης, ο εντυπωσιακός καταρράκτης της Ξάνθης
Αν και η ταλαιπωρία για να φτάσει κανείς ως την Κοττάνη είναι μεγάλη, υπάρχει μια μικρή έκπληξη η οποία εξιλεώνει τον επισκέπτη με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Λίγο πριν από τον οικισμό, η παραδοσιακή ταβέρνα – μουσείο του Τζεμήλ, η οποία λειτουργεί από Παρασκευή έως Κυριακή αλλά και αργίες, αποτελεί για πολλούς τον προορισμός τους σε αυτή τη διαδρομή.
Η ταβέρνα – μουσείο ανήκει στον Τζεμήλ και στην Μουσγιέν Χαλίλογλου και λειτουργεί στο ισόγειο του διώροφου σπιτιού με την υπέροχη αυλή με θέα στον Κομψάτο ποταμό και στο ίδιο το χωριό της Κοττάνης.
Ο επάνω όροφος του σπιτιού διατηρείται όπως ακριβώς τον «άφησαν» ο παππούς και η γιαγιά του Τζεμήλ. Τα πάντα είναι στην θέση τους, μια θέση που έμεινε αναλλοίωτη τόσα χρόνια για να μπορέσει να στηθεί στις μέρες μας αυτό το τόσο ιδιαίτερο μουσείο. Γυαλικά, παραδοσιακές φορεσιές, μπακίρια, υφαντά, κιλίμια και κουβέρτες, ζωντανεύουν το χθες μέσα από τα μάτια του σήμερα με τον πιο όμορφο τρόπο.
Ο οποίος μαζί με τις πιο υπέροχες μυρωδιές από την κουζίνα του σπιτιού έρχεται να πλουτίσει τις εικόνες αλλά και να κρατήσει σε εγρήγορση τις αισθήσεις των επισκεπτών.
Πατροπαράδοτες ντόπιες συνταγές, νοστιμότατα τουρσιά, ψητά, κρεατικά, γλυκάδια, πεκάν πατλατζάν (ψητή μελιτζάνα με τυρί), καβουρμά, πατάτνικ (πατατόπιτα), και ότι μπορεί να φανταστεί ο νους σας, με τις πιο φανταστικές γεύσεις, σας περιμένουν μαζί με την απερίγραπτη φιλοξενία του Τζεμήλ και τις υπέροχης συζύγου του.
Για εμάς λοιπόν, καθώς και για όλους αυτούς που έχουν σαν προορισμό την Κοττάνη, αυτός ο τόσο μονότονος χωματόδρομος υπήρξε η μεταφορά μας στο παρελθόν των Πομάκων, τόσο στα ήθη και τα έθιμα όσο και στην ίδια την πραγματικότητα των ανθρώπων, σε μια εποχή που όλα είναι αλλιώς…
