Ήταν 11 Ιουλίου του 1995 όταν γράφτηκε η μελανότερη σελίδα της σύγχρονης ιστορίας της Ευρώπης έπειτα από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Βρισκόμαστε στο απόγειο του εμφυλίου πολέμου της πρώην Γιουγκοσλαβίας, όταν σέρβοι στρατιώτες με στρατηγό τον Ράτκο Μλάντιτς εισέρχονται στην κωμόπολη Σρεμπρένιτσα της Νότιας Βοσνίας και έπειτα από μικρή αντίσταση την καταλαμβάνουν, παρά το γεγονός πως η πόλη είχε κηρυχθεί ασφαλής περιοχή για τους πρόσφυγες από τα στρατεύματα του ΟΗΕ δυο χρόνια νωρίτερα και φυλασσόταν από Ολλανδούς στρατιώτες.
Καθώς μάλιστα οι σερβικές δυνάμεις κατέβαιναν στην πόλη, πάνω από 20.000 άνθρωποι έψαχναν καταφύγιο σε κοντινά εργοστάσια και χωράφια χωρίς αποτέλεσμα. Πολλοί μάλιστα αποτάθηκαν στο στρατόπεδο του ΟΗΕ για προστασία χωρίς επίσης κανένα αποτέλεσμα.
Στη συνέχεια, οι γυναίκες και τα κορίτσια χωρίστηκαν από τις σερβικές δυνάμεις και μεταφέρθηκαν σε βοσνιακό έδαφος, χωρίς βεβαίως να λείψουν τα περιστατικά βιασμού και σεξουαλικών επιθέσεων…
Άμαχοι μουσουλμάνοι άντρες, ηλικιωμένοι και μικρά αγόρια εκτελέστηκαν μέσα σε λίγες ώρες ή μεταφέρθηκαν σε χώρους μαζικής θανάτωσης. Τα πτώματά τους στοιβάχτηκαν σε μαζικούς τάφους που στη συνέχεια μετακινήθηκαν, προκειμένου να σβηστούν τα πειστήρια του εγκλήματος και να δοθεί η εντύπωση ότι δεν ήταν και τόσο μαζικό, όσο όλοι νόμιζαν.
Οι πρώτοι τάφοι στη Σρεμπρένιτσα εντοπίστηκαν μόλις ένα χρόνο αργότερα. 8372 άτομα συνολικά σφαγιάστηκαν στον βωμό της εξουσίας, ενώ το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο καταδίκασε σε ισόβια κάθειρξη για γενοκτονία τον σερβοβόσνιο ηγέτη Ράντοβαν Κάρατζιτς και τον Ράτκο Μλάντιτς, χωρίς ωστόσο να είναι αποδεκτός ακόμα ο όρος γενοκτονία από τους Σέρβους και τους Σερβοβόσνιους.
Ακόμα και σήμερα, 28 ολόκληρα χρόνια μετά τη σφαγή, πάνω από 1000 άνθρωποι θεωρούνται αγνοούμενοι, όμως τα ονόματα όλων βρίσκονται γραμμένα στην τεράστια μαρμάρινη πλάκα που έχει τοποθετηθεί στο κεντρικότερο σημείο του μνημείο της Σρεμπρένιτσας, εκεί που πλέον αναπαύονται τα θύματα της σφαγής…
Οι ολόλευκες στήλες – τάφοι μάλιστα μέσα στο πράσινο γρασίδι μα και οι διάδρομοι σε σχήμα πετάλου, ενέπνευσαν τις άνεργες γυναίκες της πόλης που έχασαν τους συγγενείς τους, ώστε να δημιουργήσουν ένα σύμβολο μνήμης για τα αθώα θύματα της γενοκτονίας, ένα λευκο-πράσινο πλεκτό “λουλούδι” με 11 πέταλα, το λουλούδι “Μνήμη”, με την επιθυμία να αποτελέσει ένα σύμβολο μάχης κατά της γενοκτονίας ώστε να μην ξεχαστούν ποτέ τα εγκλήματα κατά του ανθρώπινου μαρτυρίου…
Ωστόσο στη Σρεμπρένιτσα του σήμερα, όλα είναι τόσο διαφορετικά μα και τόσο ίδια όπως τότε…
Τα κτήρια με τα στενά ορθογώνια παράθυρα και τις πλεκτές κουρτίνες, διατηρούν την παλαιότητά τους, ενώ τα πρόσωπα, κυρίως των μεγαλυτέρων, έχουν μια μόνιμη θλίψη χαραγμένη μαζί με τις ρυτίδες που τους έχει χαρίσει πρόωρα ο χρόνος…
Στο κέντρο του χωριού, το χρυσό άγαλμα με τα παιδικά χεράκια που κρατούν στα χέρια τους τη γη, είναι το μοναδικό σύγχρονο “έργο” το οποίο όμως μαρτυρά έντονα την εσωτερική ανάγκη όλων για ένα καλύτερο και ειρηνικό αύριο…
Και εάν το φως της μέρας χαρίζει μια διαφορετικότητα στο μέρος, όταν το σκοτάδι απλώσει το σκοτεινό του πέπλο, όλων οι μνήμες γυρνούν ασυναίσθητα στο παρελθόν, είτε το έζησαν από κοντά, είτε απλά το άκουσαν να συμβαίνει…
Και τότε, τοποθετούν το χέρι στο μέρος της καρδιάς και εύχονται να μην ξημερώσει ποτέ ξανά για ολόκληρη την ανθρωπότητα μια τόσο ζοφερή ημέρα όπως η 11η Ιουλίου του 1995…
Δείτε εδώ… το Visegrad και περπατήστε μαζί μας στο μεταίχμιο της Δυτικής και Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας…
